Czasowniki: ser, estar i hay - charaktertystyka, odmiana, przykłady użycia

W języku hiszpańskim większość czasowników odmienia się regularnie. Jednak najważniejsze czasowniki jak ser (być), estar (być, znajdować się) czy tener (mieć) odmieniają się nieregularnie – ich form należy nauczyć się na pamięć.


Czasowniki ser i estar

Język hiszpański posiada dwa czasowniki, które przetłumaczymy za pomocą polskiego być. Są to ser oraz estar. Używa się ich w odniesieniu do różnych sytuacji. Czasownika ser używa się dla określenia cechy lub stanu niezmiennego, stałego, natomiast estar określa sytuację lub stan przejściowy, chwilowy.

Oto odmiana czasowników ser i estar w czasie teraźniejszym:

	ser (być)	estar (być, znajdować sie)
yo	soy	estoy
tú	eres	estás
él / ella / usted	es	está
nosotros	somos	estamos
vosotros	sois	estáis
ellos / ellas / ustedes	son	están

Czasownik ser określa:

• cechę stałą:

Esta película es muy larga. – Ten film jest bardzo długi.
El cielo es azul. – Niebo jest niebieskie.
María es alegre. – Maria jest wesoła. (z charakteru)
Tomás es alto y delgado. Es deportista. – Tomás jest wysoki i szczupły. Jest sportowcem.

• pochodzenie:

¿De dónde eres? – Skąd jesteś?
Yo soy de Polonia. – Jestem z Polski.
Somos cubanos. – Jesteśmy Kubańczykami.

• czas:

¿Qué hora es? – Która jest godzina?
Son las cinco menos cuarto. $– Jest za piętnaście piąta.
Ahora es verano. – Teraz jest lato.

• przynależność:

Estos libros son del profesor. – Te książki są profesora.
Aquel portátil es tuyo, ¿verdad? – Tamten laptop jest twój, prawda?

• zawód:

¿Sois abogados o jueces? – Jesteście prawnikami czy sędziami?
Soy profesora de español. - Jestem nauczycielką hiszpańskiego.
Juana no es medica. Trabaja de enfermera. – Juana nie jest lekarką. Pracuje jako pielęgniarka.

Czasownik estar określa

• stan przejściowy

El cielo está gris. – Niebo jest szare. (w tym momencie)
María está triste. – Maria jest smutna.
Mi cuarto hoy está desordenado. – Mój pokój jest dziś nieposprzątany.
Jorge está enfermo y por eso no va al trabajo. – Jorge jest chory i dlatego nie idzie do pracy.

• usytuowanie:

Yo estoy en España. – Jestem w Hiszpanii.(chwilowo)
Estamos en el supermercado. ¿Necesitas algo? – Jesteśmy w supermarkecie. Potrzebujesz czegoś?

• czas:

Ahora estamos en primavera. – Teraz mamy wiosnę.

Poza swoim podstawowym znaczeniem czasownik ten jest używany jako czasownik posiłkowy w konstrukcji estar + gerundio lub w stronie biernej.


Czasowniki estar i hay

Oba czasowniki odnoszą się do usytuowania, umiejscowienia przedmiotów w przestrzeni. Na pierwszy rzut oka ich użycie może wydawać się identyczne, ale jednak jest różne.

Forma hay pochodzi od czasownika haber (być, istnieć). Wyraża fakt istnienia osób, przedmiotów i miejsc. Występuje z rodzajnikami nieokreślonymi, liczebnikami oraz słówkami typu: mucho (dużo), poco (mało), bastante (wystarczająco).

Aquí hay una cafetería. – Tu jest kawiarnia.
¿Hay un consultorio por aquí? – Czy jest tu jakaś przychodnia?
Hay mucha gente en la fiesta. – Na imprezie jest dużo ludzi.
En la nevera hay poca mantequilla. – W lodówce jest mało masła.

Czasownik estar określa konkretne umiejscowienie osób lub przedmiotów. Używa się go z rodzajnikami określonymi i zaimkami dzierżawczymi, np.

La cafetería está aquí. – Kawiarnia jest tutaj.
¿Dónde están mis llaves? – Gdzie są moje klucze?
Mis amigos están en la fiesta. – Moi koledzy są na przyjęciu.
Paco no está en la escuela porque está enfermo. – Paco nie jest w szkole, ponieważ jest chory.

Porównajmy użycie obu czasowników:

Las manzanas están en la cocina. – Jabłka są w kuchni. (w domyśle: konkretne jabłka)
En la cocina hay una manzana. – W kuchni jest jabłko. (jakieś jabłko, stwierdzamy, że w ogóle jabłko jest w kuchni)

Tu libro está aquí. – Twoja książka jest tutaj.
Aquí hay un libro. – Tu jest jakaś książka.

El parque Güell está cerca de mi casa. – Park Güell jest blisko mojego domu.
Hay un parque en mi barrio. – W mojej dzielnicy jest park.